ئێران یەکێکە لەو وڵاتانەی کە لە ماوەی دەیان ساڵدا ئەزموونی بەرفراوانی لە دانوستانە سیاسی و دیپلۆماسییەکاندا بەدەستهێناوە و توانای مانۆڕکردنی خۆی لە کۆڕبەندە جۆراوجۆرە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکاندا نیشانداوە، بەڵام ئەم لێهاتووییە سەرەڕای گرنگییەکەی، مەرج نییە بەو مانایە بێت کە ئێران هەمیشە لە هەر خولێکی دانوستان کە دەچێتە ناویەوە سەرکەوتووانە لێیدەربچێت.
گۆڕەپانی نێودەوڵەتیی تەنیا بە لۆژیکی دەستکەوتی دەستبەجێی بەڕێوەناچێت، بەڵکو بە هاوسەنگییەکی ناسک و ئاڵۆز کە بەردەوام لە گۆڕاندایە، بەو پێیەی هەر وڵاتێک هەوڵی پاراستن و بەرزکردنەوەی بەرژەوەندییە ستراتیژییەکانی دەدات.
هەرچەندە ئێران لە زۆرێک لە دانوستانەکاندا توانا و لێوەشاوەیی نیشانداوە، بەڵام ئەنجامەکان هەمیشە ڕوون و ڕاستەوخۆ نین. ئەوەی ڕەنگە لە ساتێکی دیاریکراودا بە دەستکەوتێکی دیپلۆماسی هەژمار بکرێت، دواتر دەتوانێت ببێتە بارگرانیی یان بەها ستراتیژییەکەی لەدەست بدات لەگەڵ گۆڕانی بارودۆخی نێودەوڵەتیی و ناوچەییدا.
بۆیە ناکرێت حوکمدان لەسەر سەرکەوتنی ئێران لە دانوستانەکاندا تەنیا لەسەر بنەمای دەرئەنجامە ڕووکەشەکان یان دەستبەجێییەکان بێت، بەڵکو دەبێت لە چوارچێوەیەکی فراوانتردا تەماشا بکرێت کە پێشهاتە سیاسییەکان و هاوسەنگی هێز و کارلێکە جیۆپۆلیتیکییە بەردەوامەکانی لەخۆ بگرێت.
لە لایەکی دیکەوە ناتوانرێت چاوپۆشیی لە قەبارەی ئەو تەحەددایانە بکرێت کە ئێران لە هەر دانوستانێکدا کە دەچێتە ناویەوە ڕووبەڕووی دەبێتەوە، بەوپێیەی ئێران لەژێر فشارێکی تونددا شەڕی دانوستانەکان بەڕێوەدەبات، جا چ لەو گەمارۆ ئابوورییە خنکێنەرانەوە کە لەلایەن هەندێک وڵاتەوە سەپێنراوە، چ گرژییە ناوچەییەکان کە ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر پێگەی ستراتیژییەکەی هەیە، یان بەرژەوەندیی زلهێزە نێودەوڵەتییە گەورەکان کە هەندێکجار یەکتر دەبڕن و هەندێکجاریش لەگەڵ بەرژەوەندییەکانیدا بەریەکدەکەون.
بەم پێیە بۆ ئێران دانوستان تەنیا هەوڵدان نییە بۆ بەدەستهێنانی دەستکەوتی کاتی، بەڵکو بەشێکە لە شەڕێکی درێژخایەن کە پێویستی بە وریایی و گونجاندن و هۆشیارییەکی قووڵ هەیە لە گۆڕانکارییەکانی سیاسەتی جیهانی.
سەرکەوتن لەم چوارچێوەیەدا هەمیشە بە مانای "سەرکەوتنی تەواو" نییە، بەڵکو هەندێک جار بە توانای ئێران بۆ خۆپاراستن لە زیانە گەورەکان یان پاراستنی کەمترین بەرژەوەندییەکانی لە بەرامبەر فشارێکی یەکجار زۆردا دەپێورێت.
دواجار لێهاتوویی وتووێژی ئێران توخمێکی گرنگی سیاسەتی دەرەوەی ئێرانە، بەڵام تاکە گەرەنتی گەیشتن بە ئامانجە بەرفراوانەکانی نییە.
ئامادەکردن: ئاکۆ عەبدوڵڵا ئاڵی
