دانا رەشید

لەبیرم دێ  پێش ئەوەی لە هەرێمی باشوری کوردستان ، حیزبەکان و دەنگی کۆمەڵگە ، زۆر بە گەرم و گوڕی باسیان لە ئایندەیەکی گەش دەکرد بۆ کورد لەم بەشەی کوردستان ،  بەو پێودانگەی ، کورد بە هەوڵ و  ئەو بەحرەخوێنەی رێژرا بۆ ئازادی ، وا بەرهەمەکەی دەچنێتەوە و ، ئەو کوردەی تا دوێنێ بێکەس کوژ دەکراو  ئەنفال دەکراو بە کیمیایی دەخنکێنرا ، بە قەولی سیاسەت جینۆساید دەکرا ،  ئەوا لە جیهاندا  وا ناسراوە بە مەزڵومیەتی خۆی ، کە بە پێشنیاری فەرەنسا وەک ئەندامی هەمیشەیی مەجلیسی ئەمن و   قەراری نەتەوە یەکگرتوەکان ، لە سوپای خوێنرێژی حکومەتی صدام جیا کرایەوە و  خرایە ژێر پشتێنەی پاراستنی هێزەکانی تەحالوف ،کە بە پشتێنەی ئەمنی ناوی دەبرا .
ئەوکات  ئەگەرچی حیزبەکان ئەم مەسەلەیەیان بە شتێکی سانەوی وەرگرتبوو ، کە هەتا ئەمرۆ ٣٣ ساڵە هەر لایان بابەتێکی سانەوی و کاتیە ،  بەڵام لای کۆمەڵانی خەڵکی ستەمدیدەی کوردستان ، فرسەتێکی جەوهری بوو ، کە کورد دەبێ نەک هەر بەرگەی حەساری ئیقتسادی قورس بگرێ بەڵکو خۆڵ بخوات بەس ئازاد بێت ،
راستە بۆ کۆمەڵگەیەکی  تەواو سەرلەبەری ئەنفال کراو ، بە بۆمبی کیمیایی خنکێنراو ، خاک و ماڵ سوتێنراو ، ئازادی و رزگار بوون شەرتی یەکەمە ، لە بیرم دێ یەکێک لەو هوتافانەی کە لە ڕاپەرینەکەی بەهاری ١٩٩١  دەوترایەوە ئەوە بوو دەماشیراند دەمانوت ( چیتان دەوێ کوردەکان ، ئازادی بۆ کوردستان )
واتە ئازادی مەرجی یەکەمی رزگار بوونە ، رزگار بوونیش مەرجی یەکەمی سەربەخۆ بوونە ، سەربەخۆ بوونیش مەرجی یەکەمی دیمۆکراتی و بەدەوڵەت بوونە .
خەڵک بە گوڕو تینەوە  داوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی دەکرد ، خەڵك ئەو رۆژەی پەرلەمانی تێدا هەڵبژێردراو دەنگیان دا بە حیزبەکان ، بە رۆژی جەژنێکی نەتەوەیی حسابیان دەکرد ، ئەو رۆژە هەرچی مرۆڤی کورد هەبوو ، لە دەرەوەی ماڵەکانیان بوون ، بە شای و لۆغان و  پێکەنین و وەک سەیرانێکی جەماعی دەنگیان داو ، هەموو باوەشی  پڕ خۆشەویستی و رزگاریان دەکرد بەیەکدا ، ئەوا رۆژی کورد هەڵات و  پرشنگی گەیشتە هەموو پارچەکانی تری کوردستان .
حیزبەکان و سەرکردەکان  بە پێچەوانەی کۆمەڵانی خەڵک و چاوەروانی جەماوەر ،  چاویان لەیەک بز دەکردەوە و خروقاتی شەریان دەکرد ، بەڵام  بە هەوڵی پیاوچاکان هەرچۆنێ بوو دەست گیرا بەسەریانداو  ، هەرچۆنێ بوو بە پێوەری ٥٠ بە ٥٠  لەسەر دابەشکردنی کوردسەکانی پەرلەمان رێکەوتن ، ئیدی لەو ٥٠ بە ٥٠ ی کورسی پەرلەمان نەهامەتی  دەستی پێ کرد ،
لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا ، سەرەتا حیزبەکان  هیوایان وا بوو کە  ململانێی سیاسی بەچەک نەکرێت ، بەڵکو بە موناقەشەو  گفگتوگۆی ناو پەرلەمان بکرێت ، هەرچەندە وا دەرنەچوو بەڵام سەرەتا ، کە  بروایان بە سیستەمی پەرلەمانی بوو ، پارتی سەرۆکی پەرلەمانی هەڵگرت بۆ خۆی و سەرۆکی حکومەت ، کە سەرۆکی حکومەت درایە یەکێتی کە دەزگایەکی تەنفیزیە ،
سەرەتا دەگەڕان بە شوێن کەسانی زۆر شارەزو  مەدەنی بۆ ئەندام بوون لە یەکەم خولی پەرلەمان ، وەک دوکتۆر فازیل قەفتان ، دوکتۆر عیزدەین مستەفا رەسوڵ ،  شێرکۆ بێکەس ، ............ دەیان کەسایەتی تر ، لەناو حیزبیشدا گرگترین کەسایەتی دەکرا بە سەرۆکی پەرلەمان کە پارتی جەوهەر نامیقی کردە سەرۆکی پەرلەمان و یەکێتی  دوکتۆر فوئاد مەعسومی کردە سەرۆکی حکومەت ، سەرەتا  خواستێک هەبوو کە  کورد لەو بەشەی کوردستان  ببێت بە خاوەنی کیانێک ئەگەرچی بەرێوەبردنیشی  خراپ بێت، بەهۆی  ناتەبایی هەردوو حیزبی گەورەی ململانێێ سیاسی یەکێتی و پارتی ،
وەلی هەر زوو ئەو پەرلەمانە بریاری شەری براکوژی دا لەگەڵ پێکاکا ،  ئەمەش تەنهاو تەنها بۆ رازی کردنی  تورکیا بوو ، زیاتر لەوەی بریارێکی پەرلەمانی بێت بریارێکی حیزبی بوو ،بە پەرلەمان کرا ، دواتر  شەری نێوان حیزبەکان  وەک  حسک و پارتی و   بزوتنەوەی ئیسلامی و یەکێتی ، کزەبای هەڵکردنی شەربوو لەنێوان هەردوو حیزبی ململانێکە یەکێتی و پارتی ، تا سەرئەنجام شەڕ هەڵگیرساو  بەهیچ نەوعێک رێک نەکەوتن تا بە پیلانی ٣١ ئاب  ، هەرێم کرا بە دوو کەرتەوە و رێکیان خستن ، لەسەر ئەساسی دوو ئیدارەیی و دوو زۆنی و  دوو هەرێمی ، کە هەتا ئێستە هەردوو زۆن گەندەڵی و بێدادی و  داماوی ئەیهاڕێت ،  کاتێکیش رژێمی صدام روخاو کۆتایی بەو رژێمە هات ، ئەم دوو حیزبەی سەرەتا بە شەر هەرێمیان پارچە پارچە کرد ، لە بری سارێژ کردنی برینەکان و لابردنی ئەو سنورەی بە غەدر دروستیان کرد ، هاتن  مەسەلەی ئیتفاقی ستراتیجیان هێنایە کایەوە ،  بە ئیتفاقی ستراتیجی ، زیاتر سنورەکەیان قایم کرد زیاتر  هەردوو زۆنیان لێک جیا کردەوە کە بە کۆریای باشورو باکور ناوی دەبرێت ، ئەمەش زیاتر دەستی قاچاخچی سیاسی و گەندەڵی واڵا کرد ، کە ئەگەرچی  جاران  ئامێر و شۆفڵیان ئاودیو دەکرد ، لەوکاتەوە ئێستە نەوت و سەروەتی بن زەوی بەقاچاخ دەبرێت ، سنوری نێوانیان  کراوە بە بنکەیەکی پارەپەیدا کردن و قاچاخچێتی ، سنورەکانی   ئێران و تورکیا کە دەکاتە رۆژهەڵاتی کوردستان و باکور ، قاچاخچێتی تێدا دەکێت بە ئاشکرا ، ئەوە تەنها لەو هەرێمە بیستراوە و بینراوە قاچاخچێتی بە ئاشکرا بکرێت ،
ئەمەش بە بێ ئەرزش کردنی پەرلەمان ، پەرلەمان لە شوێنان  کەوتۆتە شەرەوە لەگەڵ حیزبی حاکم یان حکومەتی ئیستبداد ،  بۆ ئەوەی ئەمە ڕونەدات   پەرلەمانیان بێ ئەرزش کرد  ، بە تێترنجاندنی کۆیلەی  بێئەرزشی حیزبی ، ئەو پەرلەمانەی کە سەرەتا بۆ دروست کردنی کیانی کوردی لە هەناوی خەڵکەوە هەڵبژێردرا ، دوایی کرا بە دەزگایەکی بێ ئەرزش کە هیچ بریارێکی لەبەر ناروات ، تەنها جارێک  بە هەڵبژاردن   کەسێک کرا بە سەرۆکی ، ئەوە بوو پارتی  ،بە خورتی دەری کردوو  دەرگای پەرلەمانی داخست و هەڕەشەی شەری دەدا بە گوێی خەڵکدا ،   سەرۆکی پەرلەمان کێ بێت کێ نەبێت تەنها  مەئمورێکی دلسۆزی سەرو خۆی بێت بەسە ،  پەرلەمانتاریش تەنها موچەخۆرێکی قەبەو خۆ دەڵەمەند کردن ئیشیانە ،  لێرەوە  جار بە جار پەرلەمان هێندە سوک کرا ، ئێستە  بەیت بێژان و قۆشمەچی ناو سۆسیال مێدیاکان و  قەبڕ هەڵکەن و  خەڵکانێکی تر ، لەبری  ئەو کەسە بەویقارانەی  سەرەتا  بە گفتوگۆ هەر یەکێکیان رازی دەکرا ببنە ئەندام پەرلەمان ،نەک وەک ئێستە بە واستەو ماستاو کرد  دەبنە کاندید بۆ هەڵبژاردن ، چونکە هێندە قورس بوو ئەندام بوون لەو پەرلەمانە جاران  هەموو کەسێ خۆی لە قەرەی نەدەدا .

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی