لە ماوەی ڕابووردوودا و بە ئێستاشەوە بابەتی "هەرێمی کوردستان" و"ئەزموونی هەرێمی فیدڕاڵ" جێگەی مشتوومڕو گفتووگۆیەکی گەرمو فراوانە لەئاستی فەرمی دا لە نێوان دەسەڵاتدارانی بورژوازی کورد و عێراقی و هەروەها لە ئاستێکی فراوانی ڕۆشنبیرانی کوردو میدیاو هاوکات و هاوئاهەنگ لەگەڵ دەخاڵەتی ڕاستەوخۆی وڵاتانی ئەمریکا و تورکیا وئێران. لێرەدا هەوڵدەدەم بەکورتی داهاتووی کوردستان بەشێوەیەکی کورت بخەمە ڕوو.
داهاتووی کوردستانی عێراق، لە نێوان دوو ئەڵتەرناتیڤی چینایەتی تەواو جیاوازدایە. ناوچەی کوردستانی عێراق، لە ماوەی 35 ساڵی ڕابووردوودا بە چەندین ئاڵوگۆڕ و وەرچەرخاندا تێپەڕیوە. ئەوەی پێیدەڵێن "هەرێمی کوردستان" هیچ کات بوونێکی کرداری و قەوارەیەکی سیاسی یەکگرتووی نەبووە وتەنها ناوێک بووە بۆ زیاتر یەخسیرکردنی خەڵکی کوردستانو ئەزموونێکی شکست خواردوو ودژ بە خەڵکی کوردستان بووە؛ شەڕی ناوخۆ، نەبوونی خزمەتگوزارییەکان بەگشتی، کەمی کارەباو گرانیەکەی، گرانی کاڵاکانو سەرانەو باجی زۆر، نەدانی مووچە و دزینی چەندین مانگ لە ژێر ناوی پاشەکەوتی مووچەدا، سەرکوتی ئازادی ڕەئی وخۆپیشاندان بەتایبەت لە زۆنی زەرد، دابەشکردنی خەڵکی کوردستان بەسەر دوو زۆنی تەواو جیاوازدا، دزینی گومرگەکان وبەتایبەت گومرگی ئیبراهیم خەلیل کە تاساڵی 2003 و دواتریش گرینگترین بازگەی گومرگی وشکانی بوو لە هەموو عێراقدا. بۆیە دانیشتوانی کوردستانی عێراق لەم ماوەیەدا گیرۆدەی دەستی بورژوازی جیهانی و بورژوازی کوردی -بزووتنەوەی کوردایەتی- ودەسەڵاتەکەی بوون. هەلومەرجی سیاسی کوردستان، لەم قۆناغەدا و لە سایەی ئاڵوگۆرە گەورەو فراوانە جیهانیەکاندا، و هەروەها لە کەشی شکستی ستراتیژییەکانی ئۆپۆزسیۆنی چەکداری-پێشمەرگایەتی/چریکی-، و فیدرالیزمی دوای ساڵی 2003، داهاتووی ئەم ناوچەیەی وەک هەمیشە لەبەردەم دوو ستراتیژی چینایەتی تەواو جیاواز و دژ بەیەکدا داناوە.
یەکەم: ستراتیژی بورژوازی
ستراتیژی بورژوازی، ستراتیژییەکی جیهانییە. بەم مانایە ڕێکەوتن یان هاوئاهەنگی بورجوازی جیهانی پێویستە. ئەم هاوئاهەنگی و ڕێکەوتنە دوای جەنگ بێت یان بە ڕێکەوتن لە نێوان بوژوازییە زلهێزەکانی دونیا و بەهاوکاری دەوڵەتە خاوەن پێگەکانی ناوچەکە لە ناوەرۆکی ستراتیژی بورژوازی ناگۆڕێت. بەڵام ستراتیژی بورژوازی جیهانی و بورژوازی کوردی و هێزەکانی لە کوردستانی عێراق وەک بەشێک لەو بورژوازییە جیهانییە، لە دوو ڕوانگەی جیاوازی سیاسیەوە دەڕوانێتە داهاتووی کوردستانی عێراق، بەپێی ململانێو دوو ستراتیژی جیاوازی دوو گەورەترین ئابووری گەورەی جیهان، کە لەهەمانکاتدا سەرکردەی دوو جەمسەری جیاوازی جیهانین .
ئەلف: سەربەخۆیی و دەوڵەتی کوردی: سەربەخۆیی دەوڵەتی کوردی ئامانج یان ستراتیژییەکی کۆنتری بورژوازی کوردە لە ناوچەکەدا لە ژیر ناوی کوردستانی گەورە، تەنانەت دووبارە بوونەوەی لە ساڵی 2017دا لە ڕێگەی ڕیفراندۆمەوە، وەک ئاڕاستەیەکی سیاسی وستراتیژییەکی بورژوازی، لە هەلومەرجی ئەمڕۆشدا یەکێکە لەو داهاتووانەی کە بورژوازی جیهانی و کوردی بەرژەوەندییە سیاسی و ئابورییەکانی خۆیانپێوە گرێداوە. سیاسەتی ئەمریکا لە ناوچەکەدا ناتوانێت بەشێک نەبێت لەم ستراتیژییە. ئەمریکا بۆمانەوەی لەناوچەکەو بەهێزکردنی پێگەی خۆی-سەربازی و ئەمنی و ئابوری و سیاسی- لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا پێویستی بە کوردستان و هێزە بورژوازییەکانی هەیە. بەتایبەتیش کە ئاڵوگۆڕەکانی ئەم قۆناغە، وڵاتانی کەنداوی تاڕادەیەک لە هەڵقەی هاوپەیمانی یەکەمی ئەمریکا دوورخستۆتەوەو بورژوازی دەسەڵاتداری تورکیاش پێگەی پێشووی خۆی لەدەستداوە لە ڕوانگەی ستراتیژی ئەمریکاوە. لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا زیاتر لە بەرانبەر دژە بورژوازیەکانیدا وەستاوە بە پشتیوانی توندی وڵاتانی ڕوسیاو چین، کە ئەمە ئاڵوگۆڕێکی تازە وگەورەیە بە بەراورد بە زیاتر لە حەوت دەیەی پێشوو. پارتی دیموکراتی کورستان لەگەڵ ئەوەی ئەم ئاڕاستەیەی تاقیکردۆتەوە و شکستی خوارد، لەئێستاشدا هەمان ئاڕاستەی بەشێوەیەکی زۆر شەرمنۆکانە گرتۆتەبەر. بەڵام -پارتی دیموکراتی کوردستان- وەک بەشێکی سەرەکی لە دەسەڵاتدارێتی بورژوازی کوردی پاش چەندین تەجروبەی شکست خواردوو لەگەڵ سیاسەتی ئەمریکادا، ئەم ئاڕاستەیەی وەک تەنها ئاڕاستە و ستراتیژی بۆ داهاتووی بەرژەوەندییەکانی نەخستۆتە بەردەم خۆی و کۆمەڵگای کوردستان، بەڵکو لە هەمانکاتدا و بەشێوەی فەرمی سوورە لەسەر فیدراڵیزمی شکست خواردوو، خۆگرێدانەوەی زیاتری بە بەغداوە، سازشکردن لە گەڵیدا لە هەر کاتێکدا بە پێویستی بزانێت.
با: خودموختاری بە ناونیشانی فیدراڵی: فیدڕاڵیزمی دوای ڕووخانی دەسەڵاتی بورژوازی عەرەبی بەعس، شکستی خواردووە. ئەم فیدڕالیزمەی ئەمریکا، لە هەمانکاتدا ئاسۆو ستراتیژی هاوبەشی هەردوو هێزەکانی بزووتنەوەی کوردایەتی بوو. لەو سەردەمەدا هەر ئەم ئامانجە بوو کە بووە هۆی ڕێکەوتنی -یەکێتیو پارتی- و ئاستێکی فراوانی لە ئاشتی و ئارامی وپێکەوە کارکردنی ئەو دووهێزەی بۆ ماوەی زیاتر لە دەیەیەک مسۆگەر کرد. ئەم ئەڵتەرناتیڤو ئامانجە ئێستا شکستی خواردووە. فیدراڵیزمێک شکستی خواردووە، کە زیاتر بوو لە فیدراڵیزم و کەمتر بوو لە دەوڵەتێکی سەربەخۆ.
بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی سەبارەت بە مووچە و یاساکانی هەڵبژاردن لە کوردستانو بڕیارەکانی سەبارەت بە دەرهێنان و ناردنو فرۆشتنی نەوت و گاز و گرێبەست لەگەڵ کۆمپانیا جیهانیەکاندا، لێوەرگرتنەوی گومرگو باجەکان و لابردنی کرداریانەی یاسای 140 ی کەرکوک ...ئاماژەن بۆ شکستی ئەو شێوازە لە فیدراڵیزمو لە هەمانکاتدا وەک سەرەتای کۆتایی هاتنی قۆناغێک خۆی نیشاندەدات کە ئەمریکا تیایدا باڵادەستی یەکەم بووە لە عێراقدا. جێبەجێنەکردنی ڕاستەوخۆ یان دواخستنی جێبەجێکردنی بڕیارەکانی دادگای فیدڕاڵ لە لایەن پارتی یەوە، ڕاستەوخۆ نیشاندەری ئەو ململانێ تووندەیە کە لەئاستی جەمسەرە جیهانییە گەورەکانی سەرمایەدا دەڕواتە پێشەوە لە ئاستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، و بارێکی ئاسایی هێز هاوسەنگییەکی مۆلەقەییە کە بەردەوام شەپۆڵ دەداتو ناوبەناو بە قازانجی لایەنێک لە دوولایەنی ململانێکە تەواو دەبێت، بەڵام ئەم ڕاستییە زەڕەیەک لەحەقیقەتی شکستی سیاسەتی ئەمریکیو فیدڕاڵیزمەکەی کەمناکاتەوە. ئەگەر هەڵبژاردنی پەرلەمان لە مانگی حوزەیراندا ئەنجامنەدرێت وەک پارتی دەیەوێت،کە ئێستا ڕۆشنە ئەنجامنادرێت، یان ئەگەر ئەنجامبدرێت و پارتی بەشدار نەبێت، زەربەیەکی دیکە دەبێت لە هەیکەلی فیدراڵیەتی کوردستان و زەمینەیەکی بەهێزتر دادەنێ بۆ هەڵوەشانەوەی "هەڕێمی کوردستان".
ڕۆشنە ئەم فیدراڵیزمە ئەمریکی یە، تائێستا لەسەر شان و زەحمەتو ماندووبوونی پرۆلیتاریای کوردستان و بێ مووچەیی و نەبوونی کارەبای 24سەعاتە و خزمەتگوزارییەکان و سەرکوتی ڕەئی و دەمبەستنی ناڕازیانو زیندانیکردنی ڕۆژنامەنوسانبەهەر شێوەیەک بووە درێژەی کێشاوە. ئەم ئاڕاستەیەی بورژوازی بەهەمان شێوە جیهانییە، لەلایەن وڵاتانی ناوچەکەو ڕوسیاو بەشێکی زۆری وڵاتانی یەکێتی ئەوروپاوە پشتیوانی دەکرێت. لە کوردستانیشدا یەکێتی نشتیمانی کوردستان و بەشێک لە هێزەکانی دیکەی بورجوازی ئیسلامی ولیبڕاڵەکان هەمان ستراتیژییان هەیەو پارتی دیموکراتی کوردستان بەشێوەی فەرمی وبەدەستکارییەوە لە دژی فیدراڵیزمی پێشوو ناوەستێت، ئەگەرچی بەسەرچووەو دەیەوێت بە کۆمەکی ئەمریکا وتورکیا تا بکرێت دەستکەوتەکانی خۆی بپارێزێت.
دووەم: ستراتیژی پڕۆلیتاریا
ستراتیژی پڕۆلیتاریا، شۆڕشی پڕۆلیتاریایە، بەهەمان شێوە ستراتیژییەکی جیهانییە و ڕاستەخۆ پەیوەندە بە شۆڕشی جیهانی پڕۆلتاریاوە.پڕۆلیتاریا لە کوردستان وەک بەشێک لەم چینە جیهانییە بەشدارە لە شۆڕشێکی جیهانیدا. پۆینتی یەکەمی هەنگاوی پڕۆلیتاریا لە کوردستان وەستانەوەیەتی دژ بە سەرمایە و سیستەمی سەرمایەداری جا کوردی بێت یان عەرەبی، تورکی بێت یان فارسی، ئەمریکی بێت یان چینی. پڕۆلیتاریای کوردستان پێویستی بەوە هەیە کە دژی سەرمایەو سەرمایەداری، دژی سیستەمی کاری بەکرێ بێت، جا نوێنەری دەسەڵاتەکەی بزووتنەوەی کوردایەتی پارتی و یەکێتی بێت یان ئیسلامی و لێبڕاڵ هیچ جیاوازییەکی نییە. بەم مانایە سەربەخۆیی کوردستان و فیدراڵیزم و ئۆتۆنۆمی و هەر قەوارەیەکی دیکەی بورژوازی نەک لە بەرژەوەندی پڕۆلیتاریای کوردستان نییە بەڵکو دەبێتە هۆی لێک ترازانو قڵشتی چینایەتی زیاتری نێوان پڕۆلیتاریا لە کوردستان و باقی هاوچینەکانیان لە ناوچەکەدا، ڕیفراندۆمی ساڵی2017 بەڕۆشنی ئەم قڵشتە چینایەتیەی فراوانتر کردەووە. پۆینتێکی دیکەی گرینگ ئەوەیە، پڕۆلیتاریا کاتێک وەک هێزێکی چینایەتی دەوەستێت دژ بە سەرمایەو سەرمایەداری لە کوردستان، لەهەمانکاتدا وەستانەوەیەتی دژ بە بورجوازییە جیهانیەکانی ناو عێراقو کوردستان وەک ئەمریکاو تورکیاو ئێران و وڵاتانی دیکەی خاوەن سوپا و پێگەی سیاسی لە عێراقدا.
بەم پێیە، هاوپشتی و یەکگرتووی چینایەتی نێوان پڕۆلیتاریای عێراق بە کوردزمانو عەرەبزمانو باقی هاوچینەکانیان، و دەرکەوتنیان لە قامەتی بزووتنەوەیەکی سیاسی لە پێناو دەسەڵاتدا گرینگترین بابەتی ئەم سەردەمەیە بۆ پڕۆلیتاریا لە کوردستان وعێراق و ناوچەکەدا. تەواوبوو. 6ی ئایار 2024
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی