عێراقییەکان ئەمڕۆ لە ساتەوەختێکی زۆر هەستیار تێدەپەڕن، زۆر کەس وەک ڕۆژەکانی پێش ڕووخانی بەعس (٢٠٠٣) دەیچوێنن، دەستبژێرە سیاسییەکانی، بەتایبەتی ئەوانەی هێزی چەکداریان هەیە و ئەمریکا دەخوازێ چەکیان لەدەستیان نەمێنێ و بچنە نێو ژینگەی سیاسیی ئۆقرەی دوور لە توندوتیژی، یاخود چارەنووسی وڵاتەکەیان وەک یەمەن و لیبیا و سووریا لێ دەکەن. هێماکان ئەوە نیشان دەدەن، هێشتا دەسەڵاتدارانی ئێستای عێراق لە گۆشدا ماون بۆ ئەوەی ئاراستەیەک لەو دوو ئاراستەیە هەڵبژێرن و وڵاتەکەیان لە کاولکاری و مەرگەسات دوورخەنەوە.
ئەو بێ تواناییەش تەنیا لە بێ توانایی عێراقییەکان پەیدا نابێ، بەڵکو گوزارشت لە سروشتی ئەو بژاردە سیاسییە دەکاتەوە کە دەسەڵاتیان بەدەستە و دەمێکە ئیرادەی خۆیان لەبڕیاردان، لەدەستداوە.
ئەگەر ئیرادەی بڕیاردانیان هەبێ، ئەو توانایەیان هەیە عێراق بەو ئاراستە ئۆقرەییە ببەن، کە داهاتوویەکی وەک وڵاتانی کەنداو هەبێ لە نەشونماکردن و سەقامگیری، وەک ئەمریکییەکان بۆیان ڕوونکردۆتەوە "خەڵک هیوا دەخوازێ تێیدا نیشتەجێ بێت وەک وڵاتانی کەنداو"، ئەوەی کێشەیە لێرەدا هەر ئەو گرووپە چەکدارانە نییە کە لاریان لە چەک نەهێشتنەوە هەیە، بەڵکو بۆ ئەو جۆرە عەقڵییەتە دەگەڕێتەوە کە ئەو وڵاتەیان کردۆتە گۆڕەپانی هەژموونگەرایی و سامان کۆکردنەوە، لەبری ئەوەی فاکتەری یەکخستن و هۆگری یەک حکومەت بن، ئەوا فاکتەری بڕ بڕو دابەشکردنن.
لەدوای 2005، ئەو بژاردە سیاسییە لەبری پڕۆژەیەکی نیشتمانی، هەوڵَدەدەن لەباڵانسی هەژموونگەرایی ئێرانی، ئەمریکی و سعودیە و وڵاتانی کەنداو بن، بەم شێوەیەش گرێدان بە بیرۆکەی هاووڵاتیبوون کز کردووە و وەلائات بۆ مەزهەبگەرایی و ڕازیکردنی ئەو وڵاتانەی کە هەژموونگەراییان بەهێزە لەناو عێراقدا، هەیە، لەبری بیناکردنی دامودەزگای بەهێز و پتەوی دەوڵەت کە بڕیاری نیشتمانی پێبدرێت، دەوڵەتێکی بێهێزی دیلی دەستی "دەوڵەتی سێبەرە" کە هەژموونگەرایی ئێرانی بەسەردا زاڵە و کڕین و فرۆشتن لەسەر پۆستە سیادییەکانی دەکرێ.
ئەو "دەوڵەتە فەرمییە"ی کە بڕیارەکانی زۆرجار تا بەردەرگای ئۆفیسەکەی بڕ ناکات، بەڵکو هێزە چەکدارەکانی دەرەوەی دەسەڵاتی دەوڵەتی فەرمی (دەوڵەتی سێبەر) بڕیاری کۆتایی دەدەن کە بە هاوسەنگکردنی هەژموونگەرایی ئەمریکا و ئێران دەردەچێ، بەم شێوەیە ئەو پێگە جوگرافییەی کە پێی دەڵێن عێراق ببێتە سکەگۆڕی ململانێی ئەو وڵاتە هەژموونگەرایانە. بۆیە ئەو وڵاتە نەیتوانیوە سیاسەتێکی دەرەوەی هاوسەنگی هەبێ کە بتوانێ بەرژەوەندییەکانی خۆی بپارێزێ و بێ لایەنی لە ململانێکانی تەوەرەبەندییەکانی ناوچەکە بە دوور بگرێ.
ئەگەر بەو شێوە ئاڕاستەکانی عێراق بڕوا ئەوا چارەنووسی لەو وڵاتانەی وەک سووریا و یەمەن و لیبیا باشتر نابێ و ئەگەریش ئەو بژاردەیە خۆ لەژێر کاریگەری وڵاتانی خاوەن هەژموونگەرا بهێنە دەرەوە ئەوا مسۆگەر کەلێنی نێوان کۆمەڵگە و دەوڵەت کەمتر دەبێ و بڕیاری نیشتمانی پاشای وڵات دەبێ. هەر بۆیە ئاڕاستەی ئەو دەستبژێرە دەسەڵاتدارە، داهاتووی عێراق دەستنیشان دەکا و ئەو لێپرسراوەتییە لە ئەستۆی ئەواندایە و کاتێ توانی لە لۆژیکی دەستکەوت پەیداکردن ڕزگاری بێ بۆ لۆژیکی نیشتمانی هەڵگەڕێتەوە. بۆیە دەگوترێ، ئایندە بە سەروەت و سامان و جوگرافیا دروست نابێ، بەڵکو دەستبژێری سیاسی وڵات، کاتێ درکی بە ساتە مەترسیدارەکان کرد و عەقڵانیانە هەڵوێستی وەرگرت، ئەوا دەتوانێ وڵات لە وێرانکردن بپارێزێ.
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی