شارپرێس:

ئەمڕۆ گۆڕەپانی نێودەوڵەتی خێرابونێکی جموجۆڵە سەربازییەکان‌و پێشبڕکێی خۆپڕچەککردن لەنێوان زلهێزەکاندا بەخۆوە دەبینێت، لەسایەی زیادبونی گرژییەکان لەنێوان ئەمریکا، ڕوسیاو چین، بەڵام، شارەزایان جەختدەکەنەوە، قسەکردن لەسەر جەنگێکی جیهانیی هێشتا زیادەڕۆییە.

لەو چوارچێوەیەدا، سەید غونەیم پڕۆفیسۆری میوان لەهاوپەیمانیی ناتۆو ئەکادیمیای سەربازیی شاهانە لەبرۆکسل ڕونیکردوه‌تەوە، جیاوازییەکی ڕون هەیە لەنێوان پێشبڕکێی خۆپڕچەککردن‌و ئامادەکاری ڕاستەقینە بۆ جەنگ.

ئاماژەی بەوەدا، بەراوردکردنی دۆخی ئێستاو ساڵی 1939 دروست نییە، چونکە جەنگی جیهانی پێویستی بەبونی دوو هاوپەیمانیی جیهانیی بەرامبەرو ململانێیەک کە لەچەندین پانتایی جوگرافیادا بڵاوببێتەوە، کە لەئێستادا بەردەست نییە.

غونەیم دوپاتیکردوه‌تەوە، پەرەسەندنی ئەتۆمی لەنێوان زلهێزەکاندا دێتە چوارچێوەی "نمایشکردنی هێز" نەک ئامادەکاریی بۆ جەنگێکی ڕاستەوخۆ، بەتایبەت کە تاقیکردنەوە ئەتۆمییە گەورەکان لەدوای داڕمانی یەکێتیی سۆڤیەتەوە وەستاون.

هەروەک باسی ڕۆڵی گەشەسەندوی چینی کردوەو ڕونیکردوه‌تەوە، پەکین پێشکەوتنێکی خێرا لەبوارەکانی چەکداریی دەریایی‌و ئاسمانیی بەدەستدەهێنێت.

هەروەک دەشڵێت، "بەپێچەوانەوە، چین مەیلی بۆ چونە ناو جەنگێکی جیهانی نییە، چونکە ئەگەری بەکارهێنانی هێزی چەکداریی بەچوار سیناریۆ دەبێت: شڵەژانێکی ناوخۆیی گەورە، ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی تایوان، دەستدرێژیی سەربازیی بۆسەر بەرژەوەندییەکانی، یان یەکگرتنەوەی هەردوو کۆریا.

ئه‌وه‌شى وتوه‌، "ستراتیژیی چین زیاتر جەختدەکاتەسەر دورخستنەوەی مەترسی‌و پاراستنی بەرژەوەندییە ئابورییەکان لەجیاتی ڕوبەڕوبونەوەی ڕاستەوخۆ".

شارەزاکە ئاماژەی بەجیاوازییەکی گەورە لەنێوان تواناکانی ئەمریکاو چیندا کرد، چونکە واشنتۆن 11 فڕۆکەهەڵگری هەیە لەبەرامبەر تەنها سێ کەشتی فڕۆکەهەڵگر بۆ چین، جگە لەباڵادەستیی ئەمریکا لەئەزمونی ئۆپەراسیۆنی‌و تەکنەلۆژیدا.

سەبارەت بەڕوسیا، ئەو شرۆڤەکارە پێیوایە، ڕوسیا پشت بەهاوپەیمانی سنوردار دەبەستێت، وەک ڕێکخراوی ئاسایشی بەکۆمەڵ‌و تۆڕێکی بەرفراوانی هاوپەیمانی جیهانی نییە کە ئەگەری هەڵگیرسانی جەنگێکی گشتگیر کەمدەکاتەوە.

غونەیم تیشکیخستوه‌تەسەر ئەوەی، ڕکابەری نێوان زلهێزەکان دەکرێت لەڕێگەی "تۆپە ڕەنگاوڕەنگەکانەوە" لێی تێبگەین، بەمشێوەیە: شین بۆ هێزە ڕۆژئاوایییەکان، سور بۆ ڕۆژهەڵاتییەکان‌و سەوز بۆ وڵاتانێک وەک کەنداو، میسر، ئوردن‌و باکوری ئەفریقا، کە هەوڵی پاراستنی هاوسەنگی‌و نەرمی ستراتیژیی خۆیان دەدەن.

پێشیوایە، پێشبڕکێی چەکداریی ئێستا ڕەنگدانەوەی ڕکابەرییە لەسەر نفوز، سەرچاوەو وزە نەک ئامادەکاریی بێت بۆ جەنگێکی جیهانی.

لەکۆتاییدا، شیکارییەکە جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، ئەوەی ئەمڕۆ ڕودەدات ململانێی نفوزی ئابوریی‌و ستراتیژییە کە بەرژەوەندییە دولایەنەکان‌و دیپلۆماسی کۆنترۆڵی دەکات‌و پێشەکییەک نییە بۆ جەنگێکی سێیه‌مى جیهانیی، بەڵکو بەردەوامیی یاریی هاوسەنگیی هێزە لەسیستەمی نێودەوڵەتی نوێدا.