میدیا و میدیاکاری پۆپۆلیست و بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی

4 کاتژمێر پێش ئێستا

چۆلی ئەسعەد

بابەتی "میدیا و بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی" یەکێکە لە گرنگترین بابەتەکانی بواری ڕاگەیاندن، بەتایبەتی کاتێک بۆ شیکردنەوەی ڕووماڵی قەیرانەکان دەکەوێتەکار (وەک لافاوەکەی چەمچەماڵ) .

١.بەپێی تیۆری بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی، میدیا تەنها ئامرازێک نییە بۆ گواستنەوەی هەواڵ، بەڵکو دەبێت:

خزمەتی بەرژەوەندی گشتی بکات: نەک بەرژەوەندی حیزبی یان بازرگانی. ڕاستگۆیی و وردی: زانیارییەکان بێ زیاد و کەم بگەیەنێت. ئارامی کۆمەڵایەتی: لە کاتی تەنگانەدا نەبێتە هۆی شکاندنی شکۆ و سەروەریی مرۆڤ و ناچار بە کڕووزانەوەی بکات و کەسایەتی لەبەرچاوی کۆمەڵ و مناڵەکانی و ناسراوەکانی بڕوخێنن لەپاڵ بڵاوکردنەوەی ترس و دڵەڕاوکێ (Panic).

٢. لافاوەکەی چەمچەماڵ و شۆڕش و تەکیە و ... (شکست یان سەرکەوتنی میدیایی) کاتێک لافاو لە چەمچەماڵ ئەو ناچەیە یان هەر ناوچەیەکی تری کوردستان ڕوودەدات، ڕۆڵی میدیا لە چوارچێوەی بەرپرسیارێتیدا بەم شێوەیە دەردەکەوێت:

لایەنە ئەرێنییەکان: گەیاندنی دەنگی لێقەومان، گوشار خستنە سەر لایەنی پەیوەندیدار بۆ بە هاناوەچوون و قەرەبووکردنەوەی قوربانیان و هاندانی جەماوەری بۆ هاوکاریی کردنیان ئەگەر پێویستی کرد و بڵاوکردنەوەی هۆشدارییەکانی کەشناسی. لایەنە نەرێنییەکان (لادان لە بەرپرسیارێتی): نمایشکردنی ئازار: زۆرجار میدیاکان وێنەی قوربانییەکان و گریان و برسیەتی و ترسی منداڵ و ژنان بۆ کۆکردنەوەی "لایک" و "ڤیو" بەکاردێنن، کە ئەمە پێشێلکردنی کەرامەتی مرۆڤە. هەواڵی چەواشە: بڵاوکردنەوەی ژمارەی ناڕاستی قوربانییەکان یان گەورەکردنی قەبارەی زیانەکان بەبێ پشتڕاستکردنەوە، کە دەبێتە هۆی شڵەژانی دەروونی خەڵکی ناوچەکە.

٣. زاڵبوونی دیاردەی "میدیای پۆپۆلیست" لە کەناڵە کوردییەکاندا پۆپۆلیزمی میدیایی (Media Populism) لە هەرێمی کوردستان بووەتە دیاردەیەکی مەترسیدار.

ئەم جۆرە میدیایە کار لەسەر سۆزی جەماوەر دەکات، نەک ژیرییان. تایبەتمەندییەکانی میدیای پۆپۆلیستی کوردی لە کاتی کارەساتەکاندا: سادەکردنەوەی کێشەکان: لەبری ئەوەی باس لە هۆکارە زانستییەکانی لافاو (وەک گۆڕانی کەشوهەوا، تێکدانی ڕێڕەوی ئاو، یان نەخشەی ناتەواوی شارەوانی) بکرێت، هەموو کێشەکە لە چەند دروشمێکی سۆزداری دژی لایەنێکی دیاریکراو کورتبکرێتەوە. (Hero-making): پەیامنێر و پێشکەشکار دەبنە "پاڵەوان" و لە ناو ئاوەکەدا دەوەستێت بۆ ئەوەی بڵێت "من لەگەڵتانم"، لە کاتێکدا ئەرکی ئەو گواستنەوەی زانیارییە نەک نمایش.

ئاڕاستەکردنی ڕق: بەکارهێنانی تووڕەیی خەڵک و ئاڕاستەکردنی بە شێوەیەکی پۆپۆلیستی کە خزمەت بە چارەسەری بنەڕەتی ناکات، بەڵکو تەنها جەماوەرێکی کاتی بۆ کەناڵەکە دروست دەکات. فەرامۆشکردنی پسپۆڕی: لە جیاتی چاوپێکەوتن لەگەڵ ئەندازیارێکی شارەوانی یان شارەزایەکی ژینگە، میدیای پۆپۆلیست تەنها ڕووماڵی ئەو کەسانە دەکات کە هاوار دەکەن و قسەی توند دەڵێن، چونکە ئەمە "بینەری" زۆرترە. دەرئەنجام و چارەسەر لە نموونەی لافاوەکەی چەمچەماڵدا، میدیا لە نێوان دوو بەرداشدایە: بەرپرسیارێتی ئەخلاقی بۆ چارەسەرکردنی کێشەکە، و پۆپۆلیزمی بازرگانی بۆ بەدەستهێنانی ناوبانگ.

بۆ ڕاستکردنەوەی ئەم ڕێڕەوە پێویستە: ئیتیکی ڕۆژنامەوانی: سەندیکا و ناوەندە میدیاییەکان کۆدێکی ئەخلاقی بۆ ڕووماڵی کارەساتەکان دابنێن. میدیای لێکۆڵینەوە: لەبری گریان و هاوار، میدیاکان دوای لافاوەکە بەدواداچوون بۆ بودجەی پڕۆژەکانی ئاوەڕۆ و کەمکوڕییە ئەندازیارییەکان بکەن. هۆشیاری وەرگر (بینەر): بینەری کورد پێویستە جیاوازی بکات نێوان ئەو میدیایەی خەمی ئەویەتی، و ئەو میدیایەی دەیەوێت "ئازارەکەی ئەو" بکاتە کاڵایەک بۆ فرۆشتن. بە کورتی، میدیای پۆپۆلیستی کوردی و هەندێک میدیاكارانی خۆپەرست لە کاتی لافاوەکەی چەمچەماڵ و ڕووداوە هاوشێوەکاندا، زۆرجار وەک "برینپێچ" دەرنەکەوتووە، بەڵکو وەک "نمایشکارێک" کاری کردووە کە سوود لە خوێنی برینەکە دەبینێت بۆ زیادکردنی ژمارەی بینەرانی.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی

بەپەلە