د.كاروان حەمەساڵح

بۆ كێ و بۆچی بوو؟

(د.كاروان حەمەساڵح)

لە چەند رۆژی رابردووەدا نەك هەرێم و عێراق، بەلكوو زۆرینەی وولاتانی جیهان بینەری هێرشەكانی سەر كێلگەی غازی كۆرمۆر بوون. ئەوانەی سلاوەكەیان پێگەیشت، وەلام و ئیدانەی خۆیان گەیاند. 

هەموو ئەمە سەری لە گرنگی غازی هەرێمەوە دەردەچێت لە چاوی وولاتانی دراوسێ و جیهاندا. 

گرنگی غازی هەرێم تەنها لە داهاتەكەیدا نیە بەلكو وولاتانی خاوەن ستراتیژ و دوور بین، دەزانن كە لە جیهاندا پرسی غاز  زیاتر لە نەوت، ئەوەندەی ڕەهەندێكی بەهێزی سیاسی و دیبلۆماسی و جیۆپۆلیتیكی هەیە ئەوەندە ڕەهەندێكی دارایی نیە.

بۆ ڕوونكردنەوەی زیاتر، ئەم چەند خالە سەبارەت بە "گرنگی غازی هەرێم" وەبیردەهێنمەوە، كە سەرەتایەكی سادەیە بۆ گەیشتن بە وێنە گەورەكەی ململانێكان لەسەر ئەم ووزەیەی هەرێم و پاشان لێدان لە شادەماری غازی هەرێم كە کێڵگەی كۆرمۆرە.

1- غازی هەرێم دەتوانرێت لە ڕێی تورکیاوە هەناردەی ئەوروپا بکرێت، کە ئەمه دژ به خواستی ڕووسیایە. (بۆ نموونە وڵاتانی ئەوروپی وەک؛ ئەڵمانیا بە ڕێژەی لەسەدا 65، ئیتاڵیا لەسەدا 43، فەرەنسا لەسەدا 16، وە سلۆڤاکیا و هەنگاریا بە نزیکەیی لە سەدا 100 پشت بە غازی ڕووسیا دەبەستن، وڵاتانی تری ئەوروپیش بە ڕێژەی جیاواز).

2- هەروەها غازی هەرێمی کوردستان دەتوانێت تا ڕادەیەکی باش پێویستی وزەی تورکیا بە غاز پربکاتەوە، کە لە ئێستادا تورکیا کڕیاری غازی ئێرانە و نرخەکەی بە بەراورد بە غازی هەرێم، گرانتر دەکەوێت، وە گرێبەستی كرینی غار لە ئێران لە لایەن توركیاوە لە ساڵی ۲٠۲٦ كۆتایی دێت (كە ئەمە یەكێكە لە مەترسیەكانی ئێران، كە بە هێرشی سەر كۆرمۆر لە دوای سەردانی سەرۆك كۆماری توركیا، چەند بارە پریشكی پەیامەكەی دا بە گوێی توركیادا)
ئەگەر چی پەیامەكە لە هێرشەكانی پێشتریشەوە گەیشتبوە بە قەتەر و ئیمارات و هەندێك وولاتی تر.

3- دواجاریش دەتوانرێت هەناردەی باشوور و ناوەڕاستی عیراق بکرێت کە بەکاربەری غاز و کارەبای ئێرانە.
(چونکە عیراق سەڕەرای ئەوەی دەوڵەمەندە بە غاز،  بە هۆی پشتن بە غازی وڵاتانێکی دراوسێی وەک ئێران، غازەکەی بەناچاریی دەسوتێت بێ سوود، کە دووەم ووڵاتە لە جیهاندا بۆ بەفیڕۆدانی غاز).

ئەمە سەڕەڕای دەسکەوتە سیاسییەکانی بۆ بەرەی ئەمریکا و لاوازکردنی کارتی غازی ڕووسیا، کە وەک کارتێکی سیاسیی چەندین دەیەیە بەرامبەر بە ئەوروپا و ئەمریکا بەکاریدەهێنێت، هەندێک جار بە هۆکارێکی هەڵاوسانی نرخ و سووکە قەیرانی ئابوری ئەوروپاش لیکدەدرێتەوە. 

جا هەرێمی کوردستانیش لەسەر بنەمای دەوڵەمەندیەکەی بە سەرچاوەکانی ووزە، دەتوانرێت ئەو چاوەڕوانیەی سەرەوەی لێ بکرێت. چونکە پێشبینی دەکرێت توانای بەرهەمهێنانی غازی لە ساڵی 2035 بگاتە 40 ملیار مەتر سێجا.

جا لە دۆخێکی وادا، دەبێت بزانین درۆن و مووشەك بۆ سەر كێڵگەی كۆرمۆر تەنها سلاو و مەرحەبایە. چونکە ئەوە تەنها ئێران نیە دژی پەرەپێدانی غازی هەرێمە، ڕووسیا و دواتر چینیش ڕێ نادەن بە ئاسانی ئەو ئامانجانە بێنە دی لە ڕێگای هێدی هێدی گەشەپێکردنی غازی کوردستانەوە، چونکە پەرەپێدانی غازی هەرێم واتا بە جارێك بۆمبارانكردنی بەرژەوەندیەكانی  ئەم سەر و ئەو سەری ئەو بلۆكبەندیە.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی