سالار مەحمود

لە دوای پرۆسەی ئازادی عیراقەوە کورد وەک هاوبەش چووە ناو ململانێیەکی نوێوە لەگەڵ بەرەی حوکمڕانانی نوێی عیراق، بەهەردوو لای شیعەو سونەوە.
هەموو قۆناغەکانی پێکهێنانی حکومەت و ئاڵوگۆڕ، بۆ کورد ئالەنگاری نوێ لە کێشمەکێش دەهاتنە پێش.
بەهۆی بوونی چوارچێوەیەکی دەوڵەتیی و هەبوونی چەند بنەمایەکی دەستوریی، ئەو دەرفەت و ئاڵۆزیانە هەورازو نشێوی دەکرد بەڵام نەدەگەیشتە پچڕان.
ئاکامی هەر قۆناغێک لەسەر میکانیزمێک پێکهاتن دروست دەبوەوە.
باس لە سەرەتاکان ناکەین کە کێرڤی کورد هێندە بەهێزبوو، لەهەولێر یا سلێمانی، رێکەوتن لەسەر پێکهێنانی کابینەی حکومەتی بەغدا دەکرا.
سەرۆک مام جەلال بەحکومی کەسایەتی خۆی و پێگەکەی وەک سەرۆکی وڵات و، کاک مەسعودیش وەک خۆی و پێگەکەی سەرۆکی هەرێم. لە ئاشتکردنەوەی ناو ماڵی شیعەو نێوانی شیعەو سونەش بێ درێغ بوون. بۆ ئەوەیانبوو ئەزموونەکە بەرقەرار بێت و زۆرتریش لەبەر خاترجەمی نەبوو، بەڵکو لەبەر پاراستنی ئەو دەستکەوتە دەستوریانە بوو کە بۆ کورد لە عیراقدا چەسپێنرا.
دوای دوو دەیەو لەم هەلومەرجە نوێیەدا شانۆی سیاسی لەعیراق و کوردستان گۆڕانیان بەسەردا هاتوە نە کارەکتەرەکانی سیاسەت لەبەغدا هەمان کارەکتەری جارانن، سۆزی قوربانی و مێژووی هاوکاریی ئۆپۆزسیۆنی عیراقی لەلایەن شاخەکانی کوردستانەوە پێ بزانن.
نە لە کوردستانیش هەمان متمانەی پێکەوەیی و یەک دەستی و یەکڕیزی سەردەمی مام جەلال ماوە.
ئەم شانۆ سیاسیە لەوێ و لێرەش پێویستە لەبەرچاو بگیرێت بەتایبەتی لەهەر مامەڵەیەک لەگەڵ بەغدا.
لە چەند ساڵی رابردوودا کێشەی جۆراوجۆر لەنێوان هەرێم و بەغدا دروست بون، تا گەیشتە ئەوەی بڕینی قوتی خەڵکی کوردستان کرایە پێخۆری ئەو ململانێیانە.
پێگەو گەشەی ئابوری و، ئاوەدانی کوردستان بە قۆناغ رووی لەلاوازی کرد، بە پێچەوانەشەوە پێگەی بەغدا بەرەو بەهێزیی هەڵکشا.
سەرچاوەکانی هێزی کوردستان گەمارۆ دران.
وەک چۆن دەوترێ دەوڵەت بە عەرەبانە کەروێشک دەگرێت، ئاوا هەنگاو بەهەنگاو بەغدا لەسەر ئەرزی واقیع و ئاستەکان ئەجندای دەست کورتکردنەوەی  هەرێمی بردە پێش.
بۆ یەکەم جار لەو مێژووەدا سێ مانگ واتە نەوەت رۆژ بەسەر یەکەوە حکومەتی بەغدا ناردنی مووچەی کوردستانی راگرت لەبەر مەبنای چەند پێش مەرجێک.
دوو تێز لە کوردستان هاتنە ئاراوە تێزێک یەکێتی نیشتمانی کوردستان نوێنەرایەتی دەکرد کە چارەسەر رێکەوتنە لەگەڵ بەغدا و دەرەتانێکی تر نیە جگە لە رێکەوتن و پێکهاتن لەگەڵیان.
چونکە دۆخی ناوخۆیی و شەڕی ناوچەیی و 
نزیکبونەوە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراق کە هەموو لایەنە کوردستانیەکان کاندید و لیستیان پێشکەش کردوە. دۆخەکە یارمەتیدەر نیە بۆ ریسک و بژاردەی تر.
تێزی دووەم پارتی دیموکراتی کوردستان نوێنەرایەتی دەکرد بایکۆتکردن و کشانەوە لە پرۆسەی سیاسی لە بەغداو نەچوونە ژێر باری داخوازیە یەک لەدوا یەکەکانی حکومەتی عیراق بەچارەسەر دەزانی.
لایان وابوو هەرێم چەن بچێتە پێش ئەوان مەرجی نوێتر دەکەنە بیانوو.
نوێنەرانی ئەم دوو تێگەیشتنە یەکێتی و پارتی لەسەر ئاستی باڵای بڕیاردان لە ٢٠٢٥/٧/١٤  کۆبوونەوە. دوای گفتوگۆی هەموو ئەگەرەکان و رەهەندو لێکەوتەکان بڕیار درا سەرۆکی یەکێتی بە نوێنەرایەتی “ کوردستان” بچێتە بەغداو دەسەڵاتی رێکەوتنی هەبوو. لە ماوەی سێ رۆژی گفتوگۆدا توانرا رێکەوتن بکرێت. لەسەر هەناردەکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و هەرێمیش مەرجەکانی بەغدا جێبەجێ بکات.
عیراق بەنیاز بوو تا دوای ساڵی ٢٠٢٥ و تا دوای پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت، مووچە نەنێرێت. دەیویست سود لەو دوو دەنگیەی هەرێمی کوردستان ببینێ.
زۆربەی لایەنەکانی عیراق خۆیان ئامادە کردبوو قوتبڕینی خەڵکی کوردستان بکەنە دەستکەوت و کەرەستەی بەدەستهێنانی دەنگ و کورسی پەرلەمان.
بۆ ئەوەش دەیانویست سود لە گوتاری توندو کاردانەوەی توندی هەرێم ببینن بۆ ئەو نیازە.
بەڵام یەکخستنی تێزی رێکەوتن و یەکدەنگی یەکێتی و پارتی لەم پرسەدا رێکەوتنەکەی لێ هاتە کایەوەو، مەترسی نا ئاشکرا کراویشی لەسەر هەرێم دورخستەوە!.
وا یەکەم مووچەی دوای وەرزێک قوت بڕین نێردراو، واش بڕیارە بەهەمان میکانیزم تا ئەمساڵ پێدانی مووچە بەردەوام بێ. ئەگەر تەڵەزگەی نوێ نەهێنرێتە رێ.
پرسیار ئەمەیە ئەی لەدوای ئەمە چی بکرێت؟
نوێنەرایەتی هەرێمی کورستان لەهەردوو هێزی سەرەکی خۆی بەرجەستە کردوە، ئەم نوێنەرایەتیە بەهێزو فراوان بکرێت بۆ بەشداری هێزەکانی تریش و لە بەهێزکردنی یەک گوتاریی و هاوهەڵوێستی پێگەی لایەنەکانی تر نادیدە نەگیرێت.
بەرنامەیەکی سیاسی نوێ دابنرێت بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەی حوکمڕانی دوای هەڵبژاردنی عیراق،
چونکە بەبیانوی ئاڵوگۆڕی پۆستی سەرۆکایەتیەکان لە عیراقی دوای هەڵبژاردن خواستی لە قاڵبدانی کورد هەیە. هەروەها پرسی نیشتمانی و مافی دەستوریی و نوێنەراتیکردنی دەوڵەت لە ئاستی ناو نەتەوەیی بکرێتە پێشمەرجی بەشداریکردن. نەوەک تەنیا هەموو پرسەکانی کورد لە کوردستانی عیراقدا لە بۆتەی مووچەدا کورت بکرێتەوە.
لەناوخۆدا دەست بکرێت بە هەڵمەتێکی هەمەلایەنەی گۆڕانکاریی ئیداریی و چاکسازیی سیاسی بەجۆرێک لە خزمەتی پێگەی هەرێم و ژیان و کات و گوزەرانی خەڵک بێ، چونکە رۆتین و بەرتیل بێ هیوایی و بێ متمانەیی لەناو خەڵکدا زیاتر کردوەو، خەریکە دەبێتە دیاردە. لەوەش خراپتر ئەم درمە بۆ پەردەپۆشکردنی بەرگی دڵسۆزیی و پەرۆشی دەکرێتە بەر.
لە دوای سێ مانگ لە پێنەدانی مووچەی خەڵکی کوردستان دەرکەوت زمانی گفتوگۆو رێکەوتن، تێزی یەکڕیزیی و کاری پێکەوەیی رێڕەوە راستەکەیە تا
ماوەیەکی دورتریش. ئەم تێزە لەناوخۆی هەرێمەوە بکرێتە بنەماو ئینجا ببێتە پرۆژەی “ کوردستان” بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ حکومەتی عیراق لەسەر کۆی پرسەکانی پەیوەست بە ئیدارەدانی دەوڵەت.
بۆ ئەوەی لەهەرێمەوە بتوانین بپەرژێینە سەر راپەڕاندنی ئەرکەکانی تری پەیوەست بە چاکسازیی ئیداریی و هاوکاری بەشەکانی تری کوردستان لە چارەسەری سیاسی و پاراستنی هەرێم و دەوروبەرەکەمان لە پریشکی شەڕو تەنگژەی نوێ.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی